Philipp Blom komt nu met een nieuw boek, getiteld ‘Hoop’. De journalist Laura de Jong spreekt hem in De Volkskrant hierover. ‘In ‘Hoop’ ontleedt Blom het begrip in zeven essay-achtige brieven aan een denkbeeldige student. Wat is hoop? Waarom hebben we het nodig? Waar komt het vandaan? Kun je in deze tijd nog hoop hebben?’

Verderop in hun gesprek komt Philipp Blom op de vraag waarom hoop in deze seculiere tijd ingewikkelder is, met dit antwoord: ‘Hoop is een religieus idee. Een idee dat stamt uit de joods-christelijke traditie waarin het gaat om vooruitgang, de toekomst kan beter zijn dan het verleden. In veel andere culturen is dat niet zo, daar is de tijd een circulair gebeuren van geboorte tot dood, van de seizoenen, het gaat steeds door. Toekomst en het verleden zijn min of meer hetzelfde. Met het joodse idee dat er een messias zou komen die gerechtigheid zou brengen, was er een doel in de toekomst waar we naartoe konden werken: de wereld zo veranderen dat de messias zou kunnen komen. In zo’n wereld kun je dus hopen.’

‘Als we over hoop praten, dan praten we eigenlijk daarover. Over een persoonlijk idee van zin, van een zin die groter is dan jijzelf, van een verhaal, een gemeenschap, iets waarmee je je kunt identificeren. Dat kan een maatschappelijk doel zijn, te maken hebben met familie of werk. Maar zonder zin is het heel moeilijk een hoopvol leven te leiden.’

Philipp Blom gelooft niet (meer) in een God – zeker niet die uit zijn jeugd – maar wat gaat er met het badwater mee het raam uit? Geloven is altijd verbonden geweest met de zin van een bestaan. Dus is er hoop zonder zin en is er zin zonder een dieper weten van een groter verhaal? Mooi hoe Laura de Jong dan vraagt naar hoe lezers zijn boek zullen reageren als ze het na lezing hebben weggelegd.

Wat hoopt u dat mensen na het lezen van dit boek zullen onthouden? ‘De moed om door te vragen. Doorvragen betekent dat je de realiteit niet als gevangenis accepteert, omdat ‘die nu eenmaal zo is’, want in zo’n wereld is er geen hoop omdat er niets kan worden veranderd. Alleen als we doorvragen, ontstaan er nieuwe mogelijkheden, dus als we zeggen: ja, maar kan het ook anders? Is er ook een andere manier? Is de manier waarop we op die doelen afgaan wel goed? Wat wil ik eigenlijk in mijn leven? Dan kun je ook hopen.’

Hoop is er dus als je de moed hebt door te vragen. Door te vragen op vragen, door te vragen op vastgelopen verhalen, door te vragen op ‘zo-is-het-nu-eenmaal’ instituten.

Ron van Es, hoofdredacteur Betekenis Boeken Club