Halverwege de jaren zestig van afgelopen eeuw deed Martin Seligman als beginnend psycholoog onderzoek naar honden die elektrische schokken kregen. De honden die daar niet aan konden ontsnappen, werden apathisch en later in het experiment bleven ze kwetsbaar zitten, terwijl ze konden ontsnappen. Dit verschijnsel wordt aangeleerde hulpeloosheid genoemd. We zien het ook terug bij mensen die in een gewelddadige omgeving verkeren. Apathisch en geen neiging om uit de omgeving te ontsnappen of om hulp in te roepen. De machteloosheid is in dit geval door een externe oorzaak. Maar die machteloosheid kan ook komen door bijvoorbeeld depressiviteit.
Martin Seligman, toen nog beginnend psycholoog heeft een groot deel van zijn carrière besteed aan aangeleerde hulpeloosheid en depressiviteit. Als machteloosheid is aangeleerd, kun je het zijn opvatting ook weer afleren. Al is afleren natuurlijk moeilijker dan aanleren. Seligman wordt in de jaren negentig voorzitter van de prestigieuze vereniging van psychologen in de Verenigde Staten en heeft veel gezag. In de loop van de jaren krijgt hij twijfels over de idee dat psychologie zich bij onderzoek en behandeling laat leiden door problemen in plaats van mogelijkheden.
In 1991 publiceert hij een artikel over aangeleerd optimisme. Het propageren van zijn nieuwe inzichten vindt een tiental jaar later als hij met Mihaly Csiksentmihalyi het artikel Positive Psychology, an introduction publiceert. Eerst met een ingewikkelde definitie, later met een mooie metafoor. Menselijk geluk kun je meten van min tien tot plus 10. De nul staat dan voor niet ziek op enige wijze. Psychotherapie helpt mensen van min zes naar min twee, maar de meeste mensen zitten in de plus en de inzet is dan om mensen te helpen van plus drie naar plus acht. Centraal in de Positieve Psychologie staat voor Seligman het begrip eudaimona: het zoeken naar gelukzaligheid (flow).
De nieuwe opvattingen vinden een breed gehoor. Er zijn duizenden onderzoeken gedaan naar onderwerpen als veerkracht, presteren, wijsheid, creativiteit, vergeving, eigen regie. Vele psychologen volgen cursussen en training onder supervisie van Seligman en ook in het onderwijs op hogescholen en universiteiten wordt in toenemende mate aandacht geschonken aan deze nieuwe stroming. Het is een stroming in de psychologie waarvan nog niet helder wat de impact zal zijn. Feit is in ieder geval dat Seligman overgestapt is van zielige hondjes naar blije mensen.
Klik hier voor wie Martin Seligman wil zien en beluisteren.
In een serie artikelen neemt onze nieuwe BlijNieuwsredacteur u mee naar de geschiedenis en mogelijkheden van deze blijmakende stroming in de psychologie (Lees hier deel 1: de start; en hier deel 2: Flow). Delen is vermenigvuldigen! ??
