Machteld Huber, voormalig huisarts en oprichtster van het Institute for Positive Health, zegt dat de reguliere gezondheidszorg uitgaat van problemen en dat het beter is te vertrouwen op de krachten die iemand heeft om op een positieve manier met gezondheid en ziekte om te gaan. Zij vindt de veelgebruikte omschrijving van het begrip gezondheid door de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) te beperkt. De WHO definieert gezondheid in 1948 als volgt: de toestand van volledig fysiek, geestelijk en sociaal welbevinden. Maar zeg eens: hoeveel mensen kent u die aan deze WHO-eis van gezondheid voldoen? Zeker nu met de vooruitgang in diagnostiek en behandeling het aantal mensen dat leeft met een chronische aandoening is toegenomen.
In 2011 publiceren Huber en anderen een artikel “How should we define health”, waarin ze de eerste poging doet: “Gezondheid is de vaardigheid om je aan te passen en de regie te voeren bij sociale, fysieke en emotionele uitdagingen in het leven.” Zij wijzen erop dat gezondheid een dynamisch concept is. Dat is vast herkenbaar voor jou als lezer. Je kunt heel wat stemmingswisselingen doorlopen bij een (tijdelijke) ziekte. En twee mensen met dezelfde kwaal en vergelijkbare omstandigheden kunnen heel anders hun ziekte beleven. En wat belangrijk is: je bent niet je ziekte, maar je hebt een kwaal of beperking. En is iemand met een beperking ook in de beleving niet gezond?

Machteld Huber is dus de drijvende kracht achter de opkomst van Positieve Gezondheid. Haar opvattingen komen voort uit haar jarenlange ervaring als huisarts en na de afsluiting van die carrière: haar onderzoek en promotie in 2015. Zij inspireert vele mensen in de gezondheidszorg en politiek om anders te kijken naar de gezondheidszorg. Het is geen alternatieve gezondheidszorg dat zij propageert, maar een uitdaging om anders tegen gezondheid aan te kijken. ZonMw is de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie. Deze organisatie heeft Positieve Gezondheid als innovatie omarmd en tal van activiteiten op dit terrein gefinancierd en positief geëvalueerd, zoals de ontwikkeling van protocollen, interdisciplinaire projecten en apps. Onderzoek naar de effecten staat nog in de kinderschoenen. Logisch: zolang bestaat de beweging nog niet en de projecten staan nog veelal in de steigers. Een onderzoek uit 2018 wijst wel op een afname van verwijzingen naar specialisten in een huisartsenpraktijk die consequent de methode hanteerde.

Wat houdt de methode in de praktijk in?
De manier om veranderingen en uitdagingen in onze gezondheid aan te kunnen, kunnen we de volgende gelijkwaardige pijlers inzetten:

Mentaal welbevinden: ik voel me vrolijk
Kwaliteit van leven: ik geniet van mijn leven
Meedoen in de samenleving: ik heb goed contact met andere mensen
Dagelijks functioneren: ik kan goed voor mezelf zorgen
Lichaamsfuncties: ik voel me gezond en fit

Als iemand ziek wordt of een anderszins in de gezondheid een probleem ervaart, beheerst dat in eerste instantie het leven en wordt een oplossing voor dat specifieke probleem gezocht. Met name bij chronische aandoeningen bestaat dat eenvoudige diagnose-receptmodel niet meer. Positieve Gezondheid gaat uit van een zelfonderzoek van de patiënt naar wat mogelijke krachten zijn om de gezondheidsbeleving te bevorderen en de negatieve gevolgen te beperken. De zes pijlers van gezondheid zijn verwoord in een vragenlijst. Op basis van de ingevulde vragenlijst kan een persoonlijk profiel worden gemaakt en positieve mogelijkheden zichtbaar gemaakt. Betrokkene gaat het gesprek aan met zorg/hulpverleners op basis van profiel en mogelijkheden. Er wordt dan uitgegaan wat voor de betrokkene echt van belang is, en wat in de gegeven omstandigheden zou moeten veranderen. Vervolgens wordt bekeken wie of wat in de omgeving kan helpen om de situatie te verbeteren. Het is dan niet meer de huisarts, specialist, casemanager, wijkverpleging die uitmaakt wat goed voor je is. Maar betrokkene voert dus zelf de regie en er kan dus iets anders uitkomen dan wat de professionele kracht in de regel voorschrijft.
Die eigen regie geeft mensen het gevoel dat ze grip krijgen op hun leven en meer zijn dan die mevrouw/meneer met die ziekte of gebrek. Het maakt dat we ons vollediger mens voelen en dat stemt tot blijdschap. Ook als het moeilijk gaat.

In een serie artikelen neemt onze nieuwe BlijNieuwsredacteur u mee naar de geschiedenis en mogelijkheden van deze blijmakende stroming in de psychologie (Lees hier deel 1: de start; hier deel 2: Flow en hier deel 3: van zielige hondjes naar blije mensen; en hier deel 4: Bloemetjes Binnen Zetten). Delen is vermenigvuldigen! ??